[ Pobierz całość w formacie PDF ]
dziewczynkÄ… pyta jÄ…:
- Czy byłaś kiedyś zakochana?
A ona odpowiada:
- Nie. Ja tylko lubiłam.
Przede wszystkim potrzebna jest nam jasność widzenia. Jedna przyczyna
nieadekwatnego postrzegania ludzi jest ewidentna. Winne sÄ… temu emocje, nasze
uwarunkowania, nasze sympatie i antypatie. Musimy z tym walczyć. Ale musimy walczyć z
czymś jeszcze bardziej podstawowym - z naszymi ideami, przekonaniami, pojęciami.
Wierzcie lub nie, ale ka\de pojęcie, które miało dopomóc nam w zacieśnieniu kontaktu z
rzeczywistością, staje się w końcu barierą w tym kontakcie, gdy\ wcześniej lub pózniej
zapominamy, \e słowa nie są tym samym, co nazywają. Pojęcia nie są to\same z
rzeczywistością. Ró\nią się od siebie, i to bardzo. Dlatego właśnie powiedziałem wam
wcześniej, \e ostateczną przeszkodą w odnalezieniu Boga jest samo słowo Bóg i nasze
pojęcie Boga. Mo\e ono znacząco zaszkodzić, jeśli nie zachowamy ostro\ności w
posługiwaniu się nim. W zało\eniu słowo to miało być pomocne - i być mo\e jest - ale mo\e
te\ stać się przeszkodą.
PRZEJZCIE DO KONKRETÓW
Ka\de pojęcie odnosi się do pewnej liczby konkretnych przedmiotów. Nie mówię tu o
nazwach indywidualnych, takich jak Maria czy Jan, które nie posiadają znaczenia
konceptualnego. Pojęcia są uniwersalne. Na przykład słowo liść mo\e odnosić się do
ka\dego pojedynczego liścia. Co więcej, słowo to odnosi się do wszystkich liści wszystkich
drzew: do liści du\ych, małych, zasuszonych, \ółtych i zielonych, liści bananowca itd. Skoro
więc oznajmię, \e dziś rano widziałem liść, to jednak nie bardzo wiadomo, co w gruncie
rzeczy ujrzałem.
Zobaczmy, czy dobrze mnie rozumiecie. Wiecie, czego nie widziałem? To, co
widziałem, nie było zwierzęciem. To, co widziałem, nie było psem. Nie był to człowiek. Nie
był to but. Macie więc pewne mgliste wyobra\enie o tym, co widziałem, ale nie jest ono
uszczegółowione, konkretne. Istota ludzka odnosi się nie do człowieka pierwotnego ani do
człowieka cywilizowanego, nie do ludzi dorosłych, nie do dzieci, nie do mę\czyzn ani kobiet,
nie odnosi się do \adnego określonego wieku, do \adnej konkretnej kultury, ale do pojęcia.
Istota ludzka jest wszak\e czymś konkretnym, nigdy bowiem nie spotkaliśmy uniwersalnej
istoty ludzkiej, o jakiej mówi to pojęcie. Pojęcia wskazują na coś, ale zawsze nieprecyzyjnie.
Umyka im to, co konkretne, niepowtarzalne. Pojęcie jest ogólne.
Kiedy podaję wam pojęcie, daję wam coś, ale jednocześnie mało wam daję. Pojęcia są
niesłychanie wartościowe i u\yteczne w nauce. Jeśli na przykład powiem, \e wszyscy tu
obecni są zwierzętami, będzie to bardzo poprawne z naukowego punktu widzenia. Ale
jesteśmy czymś więcej ni\ zwierzętami. Jeśli powiem, \e Mary Jane jest zwierzęciem, nie
rozminę się z prawdą. Ale poniewa\ pominąłem coś, co jest dla niej bardzo istotne, będzie to
dla niej stwierdzenie nieprawdziwe, a nadto krzywdzÄ…ce. Kiedy jakÄ…Å› konkretnÄ… osobÄ™
nazywam kobietą, to nie zaprzeczam prawdzie, ale jest te\ w tej osobie szereg cech, które nie
pasują do pojęcia kobieta . Jest ona tą konkretną, niepowtarzalną kobietą, którą poznać
mo\na jedynie przez doświadczenie, a nie konceptualizację. Konkretną osobę muszę sam
zobaczyć, sam doświadczyć, poddać swej intuicji. Indywidualna osoba mo\e być poznana
przez intuicjÄ™, a nie przez konceptualizacjÄ™.
Osoba znajduje się poza myślącym umysłem. Wielu z was odczuwałoby dumę, gdyby
nazwano ich Amerykanami, podobnie wielu Hindusów byłoby dumnych, gdyby nazwano ich
Hindusami. Ale co to oznacza: Amerykanin , Hindus ? Jest to umowa, nie jest to część
waszej natury. Te określenia dają wam jedynie etykietkę. Niczego to nie mówi o osobie.
Pojęcia zawsze pomijają coś niesłychanie wa\nego, coś cennego, co znajduje się wyłącznie w
rzeczywistości i co jest niepowtarzalnym konkretem. Pięknie to ujął wielki Krishnamurti: W
dniu, w którym nauczysz dziecko słowa ptak, przestaje ono na zawsze widzieć ptaka . To
prawda! Kiedy dziecko po raz pierwszy widzi puszyste, \ywe, poruszajÄ…ce siÄ™ stworzenie, a
ty powiesz: Wróbel , następnego dnia, gdy dziecko zobaczy inne puszyste, poruszające się
stworzenie podobne do tamtego, powie: O wróbel. Widziałem wróbla. Jestem znudzony
wróblami.
Jeśli przestaniecie patrzeć na rzeczywistość przez pryzmat swych pojęć, nigdy nie
będziecie znudzeni. Ka\da najmniejsza rzecz jest niepowtarzalna. Ka\dy wróbel ro\ni się od
innych wróbli, choć tak bardzo są do siebie podobne. Podobieństwa są niesłychanie pomocne,
w oparciu o nie dokonujemy abstrakcji, tworzymy pojęcia. Są pomocne we wzajemnej
komunikacji, edukacji, w nauce. SÄ… jednak tak\e bardzo mylÄ…ce, stanowiÄ… wielkÄ… przeszkodÄ™
w dostrze\eniu konkretnego indywiduum. Jeśli wszystko, czego doświadczasz, mieści się w
pojęciach, to nie doświadczasz rzeczywistości, gdy\ ta jest konkretem. Pojęcie jest pomocne
w drodze do rzeczywistości, ale kiedy drogę tę ju\ pokonasz, musisz jej doświadczyć, poczuć
ją bezpośrednio.
Drugą cechą pojęcia jest jego statyczność, podczas gdy rzeczywistość jest płynna.
U\ywamy ciągle tej samej nazwy dla wodospadu Niagara, ale woda, która tam płynie, jest
stale inna. Posługujemy się słowem rzeka , ale woda w niej stale płynie. Jednym słowem
określamy nasze ciało, ale nasze komórki ciągle się odnawiają. Przypuśćmy, \e na zewnątrz
wieje niezwykle silny wiatr, a ja chcę przekazać moim krajanom, czym jest amerykańska
wichura czy huragan. Aapię go więc w pudło, wracam do Indii i mówię: Spójrzcie na to.
Oczywiście nie jest to wichura. Dlatego, \e została złapana. Albo chcę wam pokazać, czym
jest nurt rzeki i przynoszÄ™ wam w tym celu wodÄ™ z rzeki w wiadrze. W momencie gdy
nabiorę wody do wiadra, ta woda przestaje płynąć. W chwili gdy ujmiesz coś w ramy pojęcia
- przestaje być płynne, staje się statyczne, martwe. Zamarznięta fala nie jest ju\ falą. Istotą
fali jest ruch; jeśli ją zatrzymać, przestaje być falą. Pojęcia są zawsze zamarznięte.
Rzeczywistość jest płynna.
W końcu, jeśli mamy uwierzyć mistykom (a nie wymaga to zbyt wiele wysiłku - nikt
jednak nie mo\e dostrzec tego od razu), rzeczywistość jest całością, a słowa i pojęcia jedynie
ją dzielą na części. Dlatego tak trudno jest tłumaczyć z jednego języka na drugi, poniewa\
ka\dy język tnie rzeczywistość w nieco inny sposób. Angielskiego słowa home nie mo\na
przetłumaczyć na odpowiednik francuski czy hiszpański. Casa to nie dokładnie to samo co
home . Słowo home niesie specyficzne dla języka angielskiego skojarzenia. Ka\dy język
[ Pobierz całość w formacie PDF ]