[ Pobierz całość w formacie PDF ]
czego nienawidzą, to nie ich wróg, nie! nienaw-
idzą �niesprawiedliwości�, �bezbożności�; to, w
co wierzą i czego spodziewają się, to nie nadzieja
zemsty, upojenie słodkiej zemsty (�słodszą od
miodu � nazwał ją już Homer), lecz �zwycięstwo
Boga, Boga sprawiedliwego nad bezbożnymi�; co
jeszcze ich miłości pozostało na ziemi, to nie ich
bracia w nienawiści, lecz ich �bracia w miłości�,
jak mówią, wszyscy dobrzy i sprawiedliwi na zie-
mi�.
- A jakże nazywają to, co jest im pocieszeniem
we wszystkich cierpieniach ziemi - swą fantas-
magoryę przypuszczonej przyszłej szczęśliwości?
- �Co? Czy dobrze słyszę? Nazywają to �są-
dem ostatecznym�, przyjściem ich królestwa,
56/67
�królestwa bożego� - tymczasem jednak żyją �w
wierze�, �w miłości�, �w nadziei�.
- Dość! ! Dość!
15.
W wierze w co? ? W miłości czego? W nadziei
czego? - Ci słabi chcą bowiem, by kiedyś i oni
byli silni, to niewątpliwe; kiedyś ma nadejść i ich
�królestwo� - �królestwem bożem� zwą to
poprostu, jak się rzekło: są przecie we wszystkiem
tak pokorni. Już aby tego dożyć, trzeba długo żyć,
poza granicę śmierci, nawet potrzeba wiecznego
życia, aby przez wieczność można doznawać w
�królestwie bożem� odszkodowania za owo życie
ziemskie �w wierze, miłości i nadziei�. Od-
szkodowania za co? Odszkodowania przez co?...
Dante, zda mi się, omylił się grubo, gdy z przejmu-
jącą lękiem prostotą ten nad bramą swego piekła
położył napis: �i mnie stworzyła miłość wieczna�.
Nad bramą chrześcijańskiego raju i jego wiecznej
szczęśliwości mógłby być w każdym razie z więk-
szą słusznością wyryty napis: �i mnie stworzyła
wieczna nienawiść� - przypuściwszy, że prawda
mogłaby być wypisana nad drzwiami do kłamst-
wa! Bo czem że jest szczęśliwość wieczna?...
Możebyśmy nawet odgadli; lepiej jednak, że za-
świadczy nam to wyraznie taka w tych rzeczach
powaga, której lekceważyć nie można, Tomasz z
57/67
Akwinu, wielki nauczyciel i święty. �Beati in regno
coelesti, mówi łagodnie jak jagnię, videbunt poe-
nas damnatorum, ut beatitudo illis magis com
placeat�. Lub czy chcecie w silniejszym słyszeć
to tonie, z ust tryumfującego ojca kościoła, który
swym chrześcijanom odradzał okrutnych rozkoszy
publicznych widowisk - czemuż to? �Wiara użycza
nam przecie daleko więcej - mówi, de spectac. c.
29 ss., czegoś o wiele silniejszego. Dzięki zbawie-
niu rozporządzamy przecie innemi uciechami; mi-
ast atletów mamy swych męczenników; jeśli kr-
wi chcemy, oto mamy krew Chrystusa... A cóż
dopiero oczekuje nas w dniu jego powrotu, jego
tryumfu!� - i teraz ciągnie dalej, zachwycony jas-
nowidz:
�At enim supersunt alia spectacula, ille ul-
timus et perpetuus judicii dies, ille nationibus in-
speratus, ille derisus, cum tanta saeculi vetustas
et tot ejus nativitates uno igne haurientur. Que
tunc spectaculi latitudo! Quid admirer! Quid
rideam! Ubi gaudeam! Ubi exultem, spectans tot
et tan- tos reges, qui in coelum recepti nuntia-
bantur, cum ipso Iove et ipsis suis testibus in imis
tenebris congemescentes Item praesides (nami-
estnicy prowincyi) persecutores dominici nominis
saevioribus quam ipsi flammis saevierunt insul-
tantibus contra Christianos liquescentes! Quos
58/67
praeterea sapientes illos philosophos coram dis-
cipulis suis una conflagrantibus erubescentes,
guibus nihil ad deum pertinere suadebant, quibus
animas aut nullas aut non in pristina corpora red-
ituras affirmabant! Etiam poetas non ad
Rhadamanti nec ad Minois, sed ad inopinati
Christi tribunal palpitantes! Tunc magis tragoedi
audiendi, magis scilicet vocales (bardziej przy
głosie, jeszcze gorsi krzykacze) i n sua propria
calamitate; tunc histriones cognoscendi, solu-
tiores multo per ignem; tunc spectandus auriga
in flammea rota totus rubens, tunc xystici con-
templandi non in gymnasiis, sed in igne jaculati,
nisi quod ne tunc quidem illos velim vivos, ut qui
malim ad eos potius conspectum instabilemi con-
ferre, qui in dominum desaevierunt. Hic est ille,
dicam, fabri aut quaestuariae filius (jak wykazu-
je ciąg dalszy, a w szczególności i to z Talmudu
znane określenie matki Jezusa, ma Tertulian odtąd
na myśli %7łydów), sabbati destructor, Samarites
et daemonium habens. Hic est quem a Juda re-
demistis, hic est ille arundine et colaphis diver-
beratus, sputamentis dedecoratus, felle et aceto
potatus. Hic est, quem clam discentes sub-
ripuerunt, ut resurrexisse dicatur vel hortulanus
detraxit, ne lactucae suae frequentia commean-
tium laederentur . Ut talia spectes, Ut talibus ex-
59/67
ultes, quis tibi praetor aut consul aut quaestor aut
sacerdos de sua liberalitate praestabit? Et tamen
haec jam habemus quodammodo per fidem spir-
itu imaginante repraesentata. Ceterum qualia illa
sunt, quae nec oculus vidit nec auris audivit nec in
cor hominis ascenderunt? (I. Cor. 2, 9. ) Credo cir-
co et utraque cavea (pierwszy i czwarty rząd lub,
wedle innych, scena komiczna i tragiczna) et omni
stadio gratiora". Per fidem: tak napisano.
16.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
